Za zamkiem....

Trasa ścieżki dydaktycznej rozpoczyna się na ulicy Zamkowej, obok bramy zabytkowego zamku w Spytkowicach. Prowadzi poprzez fragmenty parku zamkowego, łąkę, wzdłuż Potoku Spytkowickiego, starorzeczy Oko i Krajskie do Wisły w przysiółku Przewóz.
Pokonując trasę ścieżki, możemy odnaleźć wiele interesujących roślin. W parku zamkowym na szczególną uwagę zasługują drzewa pomnikowe - szpaler lip drobnolistnych. W pobliżu starorzeczy znajdują się stanowiska roślin objętych ochroną ścisłą (storczyk szeroko listny, centuria pospolita) i ochroną częściową (grążel żółty i kruszyna pospolita). Znajdziemy tam również stanowiska roślin rzadkich, takich jak: rzęsa garbata, włosienicznik krążkowy, czermień błotna, żabiściek pływający, ponikło jajowate. Teren, przez który prowadzi ścieżka, posiada doskonałe warunki do życia różnych zwierząt, a zwłaszcza ptaków, które znalazły tu swoją ostoję. Większość z nich należy do gatunków chronionych lub rzadkich. Spotkać tu można m.in.: perkozy, kormorany, czaple, bociany, łabędzie, gęsi, łyski, ślepowrony, jastrzębie i sowy. Znakomite warunki do rozrodu znalazły tu także liczne gatunki płazów i gadów, np.: żaby, ropuchy, kumaki, rzekotki, zaskrońce, jaszczurki. Z ssaków widuje się tu sarny, zające, lisy, kuny, jeże, wiewiórki, nietoperze, a od jakiegoś czasu także bobry i wydry.

Długość ścieżki: 2,8km, tam i z powrotem: 5,6km, trasa oznakowana

0,0km. Wycieczkę zaczynamy od zamku w Spytkowicach, który znajduje się przy ul. Zamkowej. Stojąc twarzą do frontu zamku, wybieramy prawy kierunek i obchodzimy tą zabytkową budowlę. Czeka nas kilometrowy spacer do Wiśliska Krajskie, po lewej stronie miniemy starorzecze o nazwie Oko, a następnie wałem wzdłuż Wiśliska Krajskie (powinno znajdować się po prawej) możemy kontynuować naszą wycieczkę w kierunku Wisły. Ścieżka przyrodnicza "Za Zamkiem" prowadzi tylko w jedna stronę, dlatego czeka nas powrót tą sama drogą, którą nad Wisłę przyszliśmy. Możemy również udać się w stronę Miejsca lub przysiółka Przewóz. Główna droga doprowadzi nas do centrum Spytkowic.

Punkty obserwacyjne:

1. Zamek
Naszą wędrówkę rozpoczynamy przed zamkiem, którego historia sięga zamierzchłych czasów. Pierwsza wzmianka pisana o wsi Spytkowice pochodzi z 1229 roku. Został wówczas zwołany wiec, na którym książę Konrad Mazowiecki przy pomocy panów krakowskich pojmał na mszy świętej księcia śląskiego Henryka Brodatego.
Ta krótka notatka może świadczyć o tym, że Spytkowice były na tyle znaczącą miejscowością, iż właśnie tutaj odbyło się spotkanie dostojników. Położenie na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych podnosiło rangę miejscowości, mimo że Spytkowice w owym czasie były dopiero w początkowym stadium rozwoju. Trudno jednak mówić o trwałych budowlach z tego okresu, na przykład baszcie czy kościele. Prace archeologiczne potwierdziły istnienie budowli o charakterze obronnym z XV wieku. Była to drewniana, piętrowa budowla, otoczona czterema narożnymi murowanymi basztami. Ta średniowieczna rycerska fortyfikacja spłonęła, a na jej miejscu stanął gotycko - renesansowy zamek, który był poddawany kolejnym przebudowom. W XVII wieku, w czasach swojej świetności stanowił okazałą rezydencję magnacką. Był to zamek piętrowy, o trzech skrzydłach otaczających dziedziniec arkadowy. W skrzydle południowym po stronie zachodniej i wschodniej wznosiły się dwie wieże. Na przestrzeni wieków właścicielami zamku były rody: Myszkowskich, Zborowskich, Lubomirskich, Szyszkowskich, Opalińskich, Potockich.
Po północnej stronie zamku znajdował się ogród, który również ulegał przekształceniom według aktualnie panującej mody. W różnych epokach historycznych istniały tam: ogród geometryczny, park angielski, ogród wodny czy też ogród włoski. Był tu również zwierzyniec, w którym hodowano daniele.
Źródła historyczne podają, że w roku 1638 w zamku nocował król Władysław IV, kiedy powracał żoną i córką z kuracji w Baden.
Pod koniec XIX wieku zamek znalazł się w stanie daleko posuniętego zrujnowania, co było wynikiem zatracenia funkcji siedzib rodowych, zaprzestania remontów i napraw oraz pożaru. Kolejni właściciele dbali tylko o dochody z folwarków, browaru i gorzelni. Po wojnie zamek przeszedł na własność skarbu państwa i w szybkim tempie popadł w ruinę.
W chwili obecnej wyremontowany zamek przejęło Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Krakowie. Zgromadzono tu akta sądowe i administracyjne z XIX i XX wieku, których łączna długość wynosi 10 km.

2. Gniazdo bociana białego
Na wysokim kominie dawnej gorzelni znajduje się gniazdo bociana białego, gdzie co roku lęgnie się para tych ptaków, wyprowadzając z reguły od 1 do 3 młodych. Na żerowisko bociany latają na pobliskie łąki i starorzecza położone wzdłuż ścieżki przyrodniczej.

3. Drzewa pomnikowe
Tuż za zamkiem na pograniczu parku i łąki rosną dwie okazałe lipy drobnolistne. Są to drzewa o wymiarach pomnikowych - obwód ich pnia na wysokości pierśnicy (1,3 m nad wysokością ziemi) przekracza 3 metry. Lipa drobnolistna jest gatunkiem pospolitym, często sadzonym w parkach, przy kościołach oraz blisko domostw, ze względu na walory dekoracyjne oraz fakt, że jest to drzewo miododajne. Drewno lipowe jest miękkie, dzięki czemu bardzo cenione przez rzeźbiarzy.

4. Łąka
Łąka to bezdrzewny, półnaturalny ekosystem, który swoje powstanie i istnienie zawdzięcza różnym formom działalności człowieka, takim jak koszenie czy wypas. Łąki pełnią ważne funkcje przyrodnicze i gospodarcze. Niestety od kilkunastu lat coraz więcej z nich zanika. Zaniechanie użytkowania tych terenów przez człowieka powoduje ich ubożenie i powolne zarastanie roślinnością krzewiastą i drzewiastą.

5. Ślady żerowania bobrów
Wzdłuż całej ścieżki przyrodniczej spotkamy ślady żerowania bobrów, tzw. zgryzy. Zobaczymy zarówno drzewa, które te zwierzęta zaczęły dopiero ścinać jak i pozostałości po ukończonej bobrzej robocie - charakterystycznie stożkowato zakończone pniaki. Latem bobry żywią się głównie roślinami wodnymi, zimą jedzą łyko drzew liściastych, które zgromadziły w lecie. Drzewa stanowią jeden z podstawowych budulców żeremi, czyli bobrzych domów. Drzewa zwierzęta te starają się ścinać w taki sposób, aby przewracały się w kierunku wody, która ułatwia im ich transport. Bobry jeszcze kilkanaście lat temu były w Polsce bardzo rzadkie, obecnie dzięki ochronie i przesiedleniom są pospolite i nie zagraża im wyginięcie. W Dolinie Karpia zamieszkują większość cieków oraz kompleksów stawowych.

6. Starorzecze Oko
Oko jest jednym z dwóch starorzeczy, które spotkamy po drodze. Oba są fragmentami dawnego koryta Wisły. Brzegi zbiorników porastają wierzby. W strefie przybrzeżnej rośnie trzcina skąd usłyszymy śpiew pospolitych ptaków wróblowych: potrzosa, trzcinniczka oraz łozówki. Gniazduje tutaj również najpospolitsza z kaczek - krzyżówka. Ponadto na tafli wody łatwo zauważyć łabędzia niemego oraz największego z perkozów - perkoza dwuczubego. Na obu starorzeczach występuje grążel żółty oraz rzadki i chroniony grzybieńczyk wodny.

7. Krajobraz rolniczy
W kierunku zachodnim rozciąga się widok na pola, gdzie dominują uprawy zbożowe. W takim środowisku gniazdują pospolite ptaki krajobrazu rolniczego: skowronek oraz trznadel. Nad polami można zobaczyć krążącego myszołowa, który wypatruje zdobyczy.

8. Zarośla Łęgowe
Tuż przy brzegach Wisły znajduje się bardzo niewielki fragment zarośli łęgowych, składający się głównie z wierzb. Jest to pozostałość po lasach łęgowych, które dawniej występowały powszechnie w dolinach rzek.

9. Wisła
Na końcu ścieżki rozpościera się widok na rzekę Wisłę, która na tym odcinku jest uregulowana i obwałowana. W oddali widać wyniesienia Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

Przewodnik:

Projekt "Wiślana Trasa Rowerowa" zakłada zbudowanie, w oparciu o najważniejszą i najbardziej symboliczną z polskich rzek - Wisłę szlaku rowerowego, który umożliwi turyście bezpieczne przemieszczanie się oraz da szansę poznania mijanych po drodze subregionów. Całość trasy będzie liczyła ponad 1000km, przy czym jej początek to źródła rzeki na tamie Jeziora Czernieńskiego w Wiśle, a koniec to ujście do Morza Bałtyckiego. Cały program ma za zadanie promocje cyklingu i regionów kraju wraz z produktami dla nich charakterystycznymi oraz zdrowego trybu życia.

Elementem wyróżniającym produkt będzie zapewnienie turyście rowerowemu kompleksowej obsługi i wysokiej jakości usług, przy jednoczesnym zachowaniu zasad bezpieczeństwa. Sama marka "Wiślana Trasa Rowerowa" ma się kojarzyć z bezpieczeństwem turysty rowerowego, wysokim standardem i jakością infrastruktury i usług oraz ciekawą, niezwykle różnorodną ofertą turystyczną.

Wiślana Trasa Rowerowa będzie przebiegała również na terenie naszej gminy.

Przebieg Wiślanej Trasy Rowerowej na terenie gminy Spytkowice:

Miejsce
0,0km Trasa zaczyna się na granicy gminy Zator (Smolice) i gminy Spytkowice (Miejsce). Kierujemy się prosto ul. Floriana, po przejechaniu 1200m przecinamy tory kolejowe i mijamy po prawej przystanek PKP w Miejscu. Dalej podążamy drogą powiatową (ul. Floriana) i po około 1300m jazdy mijamy z lewej strony stare koryto rzeki Wisły.

Spytkowice
2,9km Podążamy prosto ul. Starowiślną. Po przejechaniu 1100m z lewej strony mijamy zamek w Spytkowicach, a po 200m dojeżdżamy do skrzyżowania, na krórym skręcamy w lewo (ul. Pagory). Po przejechaniu kolejnych 800m przecinamy tory kolejowe relacji Kraków Płaszów - Oświęcim i mijamy po prawej przystanek PKP Spytkowice - Kępki. Kontynuujemy jazdę ul. Kasztelańską i ul. Wiślaną aż dojedziemy do skrzyżowania z ul. Lipową, na którym skręcamy w prawo na mało ruchliwą drogę i kierujemy się do miejscowości Lipowa.

Lipowa
7,5km Mijamy tablicę z nazwą miejscowości i jedziemy prosto ul. Nadwiślańską, aż dojedziemy do skrzyżowania na krótym skręcamy w lewo na wał Wisły. Po wyjeździe na wał skręcamy w prawo i kierujemy się do przysiółka Chałupki. Po przejechaniu 300m zjeżdżamy z wiślanego wału i kontynuujemy jazdę ul. Nadwiślańską.

Ryczów
8,6km Wjeżdżamy do miejscowości Ryczów i skręcamy w lewo na ul. Wierzbową, którą jadąc przez ok. 500m docieramy do skrzyżowania z ul. Długą, na którym odbijamy w lewo i podążamy mało uczęszczanym asfaltem aż do granicy z gminą Brzeźnica.

Łączna długość Wiślanej Trasy Rowerowej na terenie gminy Spytkowice wynosi 10,7km.

Więcej informacji: www.btcbb.pl lub www.rajdwisly.pl